Denkmuziek

Er gebeurt een hoop op muzikaal vlak de laatste tijd! Een van de vragen die prominent in beeld is, is in hoeverre muziek goed moet voelen, zowel voor de maker als voor de luisteraar. ‘Je goed voelen’ is ook maar een emotie, misschien is het wel boeiend om te kijken wat er gebeurd bij muziek waar je je zwaar belabberd bij voelt. Of waar je helemaal niets bij voelt, omdat het misschien niet meer zo lijkt op de muziek die je gewend bent.

Een voorbeeldje: Metastasis van Iannis Xenakis

Ik zal ongetwijfeld niet de eerste en zeker niet de laatste zijn die gevoelsmatig moeite heeft met dit stuk. Is dit uberhaupt muziek? Raakt dit mij? Kan ik hiervan genieten? Ontroert me dit? Ben ik na afloop wijzer geworden, is de wereld weer wat minder hard?

Nou nee, niet echt. Dit is geen muziek die je eens opzet als je je lekker wilt ontspannen, tenminste, niet voor mij. Maar Xenakis geeft me daar wel iets heel anders voor in de plaats. Hij trekt me een tijdje uit m’n eigen muzikale zelfgenoegzaamheid, en confronteert me met de meest uiteenlopende vragen:

Wat doet deze muziek met me? Kan ik erbij blijven, ook al voelt het -eerlijk gezegd- meer dan naar? Waar ligt mijn grens in wat ik muzikaal acceptabel vind? En is dat een harde grens? Dit soort muziek waarderen, ja, dat kan ik, maar zou ik er ook van kunnen leren houden?

Wat is het doel van muziek? Waarom maakt iemand dit? Wat beweegt iemand om dit pad te kiezen? Is muziek gebaseerd op logica en intellect ook muziek?  Wat is muziek eigenlijk?

Hoe verhoudt zich deze muziek tot onze natuurlijke voorkeur voor  symmetrie en harmonie? We weten behoorlijk goed wat het effect is van harmonie in ons lijf, in onze opvattingen van anderen, in de visuele beelden die ons omgeven.  Wat gebeurt er met luisteraars die een tijdje bewust in een andere, niet-harmonische context worden geplaatst?

Betekent logica en structuur in vorm per definitie ook harmonie in klank? Kan visuele structuur klinken als chaos? Wat is chaos eigenlijk?

Moet je als luisteraar per se weten hoe deze muziek tot stand is gekomen om hem te ontdekken? Moet je het snappen? Of mag je gewoon in je eigen luisterdomein blijven en het niets vinden?

Nogal wat food for thought  dus. Lekker voor bij de verwarming, met een kopje thee, terwijl het buiten grijs en nat is.

Benieuwd geworden naar dit soort ‘Denkmuziek’? Hier zijn nog wat luistertips: