Raga
Ook in Dhrupad ontkom ik er niet aan: zo af en toe moet ik toch echt even aan de muziektheorie. Daarom vandaag een stukje over het begrip raga, het hart van Dhrupad.
Kleur
Raga wordt vaak vertaald als toonladder, vergelijkbaar met ons do-re-mi. Maar het concept gaat eigenlijk veel verder dan dat. Het woord raga komt uit het Sanskrit, en betekent kleur. In Dhrupad wordt een raga dan ook beschouwd als een melodisch raamwerk dat de geest kleurt, dat een bepaalde stemming oproept.
Ranjayathi iti Ragah – Dat wat de geest kleurt, is raga
Gemoedstoestand
Het gaat bij Dhrupad dus niet zozeer om de noten an sich, maar om de gemoedstoestand die hiermee wordt opgeroepen. Daarom zijn raga’s verbonden met bepaalde tijdstippen van de dag: een ochtendraga roept een andere stemming op dan een avondraga. Daarom ook is het heel belangrijk om tijdens het zingen binnen de raga te blijven: bij het zingen wil je je richten op een enkele gemoedstoestand. Als je tonen of bewegingen uit een andere raga zingt, dan haal je ook de bijbehorende gemoedstoestanden door elkaar.
Eigenschappen van een raga: ragalaksana
Een raga kan je beschrijven en herkennen aan de volgende ragalaksana, ofwel specifieke eigenschappen:
[ordered_list style=”decimal”]
- De tonen die worden gebruikt
- Hoe de tonen worden geinterpreteerd:
- De intonatie of toonhoogte
- De versiering
- De frasering:
- De volgorde van de tonen
- De duur van de tonen
[/ordered_list]
Subtiel en precies
Dat klinkt redelijk rechttoe-rechtaan, maar in de praktijk zijn de verschillen tussen raga’s maar heel erg klein. Een kleine stembuiging of het al-dan-niet benadrukken van een toon kan er al voor zorgen dat je in een andere raga terecht komt. Het duurt dan ook vele jaren van intensieve studie voordat een zanger de finesses van een raga daadwerkelijk beheerst. Pas dan mag en kan hij (of tegenwoordig ook zij) de raga prana inblazen, de levenskracht.
Afschrikwekkend voor zo’n westerse beginner als ik? Nee, niet bepaald. Dat subtiele en precieze, daarin zit voor mij de enorme aantrekkingskracht van deze manier van zingen en luisteren. Juist doordat de raga m’n speelveld heel erg begrenst, opent zich de mogelijkheid tot verdieping, steeds weer opnieuw en opnieuw.
Klankbewegingen die ik eerst uberhaupt niet waarneem, manifesteren zich aanvankelijk als toevalligheden. Nog veel later krijgen ze context, hoor ik ze als bewuste keuzes in de muziek. En pas dan kan ik ze proberen te gaan zingen.
Het steeds verder verfijnen van gehoor, geluid en gemoed, dat is een prachtige weg om te volgen. Die mag wat mij betreft rustig een leven duren.
